Lý Tự Trọng là con của một gia đình cách mạng quê ở xã Việt Xuyên huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Anh sinh ở Thái Lan; chín, mười tuổi anh được đưa sang Trung Quốc học. Năm 1928, anh gia nhập cơ quan của Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên. Giữa năm 1929, Lý Tự Trọng về nước, với nhiệm vụ thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản ở Sài Gòn Chợ Lớn. Anh làm liên lạc cho các đồng chí cộng sản ở nước ngoài qua các chuyến tàu đến cảng Sài Gòn. Ngày 09/02/1931, trong buổi kỷ niệm một năm cuộc bạo động Yên Bái, tên thanh tra mật thám Lơ Gơrăng chực nhảy tới bắt người đang giương cờ và diễn thuyết, Lý Tự Trọng đã nhảy ra bắn chết Lơ Gơrăng. Anh bị địch bắt, bị tra tấn hết sức dã man.
Thực dân Pháp đưa Lý Tự Trọng từ bót Catina đến tòa án để kết án anh tội tử hình. Người thanh niên cộng sản mới 17 tuổi ấy đã lấy vành móng ngựa để làm diễn đàn lên án bọn thống trị, kêu gọi nhân dân đứng dậy đấu tranh. Luật sư bào chữa cho anh xin tòa mở lượng khoan hồng vì anh chưa đến tuổi thành niên, đã hành động không có suy nghĩ. Lý Tự Trọng dõng dạc nói: “Tôi hành động không phải là không suy nghĩ. Tôi hiểu việc tôi làm. Tôi làm vì mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi thành niên thật, nhưng tôi đủ trí khôn để hiểu rằng con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đường nào khác. Tôi tin rằng nếu các ông suy nghĩ kĩ thì các ông cũng cần phải giải phóng dân tộc, giải phóng những người cần lao như tôi.”
Ngày 21/11/1931, thực dân Pháp lén lút đem máy chém đến dựng ngay ở khám lớn Sài Gòn với ý định giết Lý Tự Trọng trong không khí yên lặng “không ngờ khi mở cửa xà lim giải Lý Tự Trọng ra máy chém, anh đã dựng lên một làn sóng đấu tranh mạnh mẽ ngay trong nhà lao bằng những lời hô dõng dạc “đả đảo đế quốc Pháp”, “Đảng cộng sản Đông Dương muôn năm”,”Cách mạng Việt Nam thành công muôn năm”, “Liên bang Xô Viết muôn năm”, Lý Tự Trọng trước khi lên máy chém mấy lần gọi “Việt Nam” thân yêu và đã hát nhiều lần bài “Quốc tế ca”: “Vùng lên hỡi các nô lệ ở thế gian!”.
Anh đã ra đi ở tuổi 17, nhưng tinh thần và ý chí của anh vẫn sáng mãi, và câu nói của anh “…con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đường nào khác…” đã trở thành câu nói bất hủ, là kim chỉ nam của biết bao thế hệ thanh niên Việt Nam.